Zbiór szkiców poświęconych III części Dziadów Adama Mickiewicza, czytanych przez pryzmat historii i kultury polskiej XIX stulecia, naznaczonych piętnem zniewolenia – zaborów, nieudanych powstań, represji i emigracji. Wbrew pozorom autor nie skupia się wyłącznie na problematyce martyrologicznej ani nie odmalowuje czarnego krajobrazu epoki, ale bada rozmaite aspekty życia codziennego, literackiego czy politycznego, które znajdują odbicie w strofach Mickiewiczowskiego arcydramatu.