Autor przedstawia okoliczności i uwarunkowania, które po roku 565 doprowadziły do emancypacji Kościoła na Zachodzie spod wpływów i zależności Cesarstwa Bizantyjskiego oraz powstania Państwa Kościelnego. Od pontyfikatu Grzegorza Wielkiego coraz większą rolę w Italii zaczęli odgrywać papieże, którzy przejęli rolę autorytetów nie tylko duchownych, ale także politycznych. Zagrożenie ze strony Longobardów skłoniło papieży do szukania pomocy u majordomów frankońskich. Poparcie papieża umożliwiło Pepinowi Krótkiemu detronizację Merowingów i koronację w 750 roku na króla Franków. W wyniku dwóch jego wypraw do Italii przeciwko królowi Longobardów, w 756 roku powstało Patrimonium Sancti Petri... I tak dalej, przez cesarstwo Karola Wielkiego, spory o inwestyturę, „niewolę Awiniońską”, Napoleona, powstanie państwa włoskiego, aż po Układy Laterańskie z 1929 roku, które doprowadziły do powstania Citta del Vaticano. Bardzo ważne i użyteczne kompendium wiedzy na temat państwa, którego znaczenie w historii Europy zawsze było wielkie, w każdym tego słowa znaczeniu.