Kwiat paproci nawiązuje do pradawnych wierzeń i obrzędów słowiańskich towarzyszących nocy świętojańskiej, kiedy to zakwitał obdarzony magiczną mocą kwiat paproci. Głoszono, że ten, kto go znajdzie, stanie się szczęśliwy i bogaty. W historii opowiedzianej przez Kraszewskiego młody chłopak znajduje kwiat, ale musi wybrać między bogactwem a szczęściem. Jest tu zawarta odwieczna prawda o bogactwie, które zabija człowieka. Z chłopa król to opowieść o władcy wywodzącym się z prostego ludu. Pogardzany i wyśmiewany przez starszych braci, bity przez ojca, w końcu wyrzucony z domu wiejski chłopak niespodziewanie zostaje królem. Nie została mu oszczędzona ani bezdomność, ani samotność, ani głód, ani nawet zdrada żony. Ale wszystko zwycięża i wszystkim wybacza, bo wciąż szuka tego, co proste i zwyczajne...