To, co widziałem... Tego człowiek nie powinien widzieć, nie powinien o tym wiedzieć – pisze gorzko Szałamow – rosyjski poeta i eseista, przez 18 lat więzień. Rzeczywistości łagrów, której doświadczyły miliony ludzi, nie można pojąć, jeśli nie przeczyta się w całości Opowiadań kołymskich. Słynny Archipelag Gułag Sołżenicyna sprawił, że cały świat poznał tysiące faktów na temat łagrów. W sferze przeżyć, emocji, uczuć, myśli i refleksji nad ludzką nędzą to Szałamow najsugestywniej pokazuje piekło zgotowane człowiekowi przez człowieka w XX wieku. Beznamiętność narracji człowieka, który przeżył tortury i najdotkliwsze upokorzenia, na każdym czytelniku robi kolosalne wrażenie.