Fragment „Od redakcji”Proponujemy w prezentowanym tomie zbiór artykułów, które „spina” wspólne hasło antynomii współczesnej edukacji i pedagogiki, będących, jak się wydaje, jednym z czynników determinujących dysonans moralny w polskiej szkole oraz brak skuteczności rozwiązań instytucjonalnych polskiego systemu oświaty. Autorzy konstruują swoje wypowiedzi w formie pytań pedagogicznych, a postulowana na nie odpowiedź może stać się jedną z przesłanek procesów naprawczych w różnych obszarach działalności wy równość i dominację jednej z prezentowanych antynomii, sama ona będzie się powielać i reprodukować, przesuwając jedynie swoje granice. Nie chodzi tu o rozstrzyganie antynomii w sensie akademickim, podręcznikowym (wolność – przymus, indywidualizm – uspołecznienie, świadomość – nieświadomość, intencjonalność – przypadkowość). Antynomia zyskała bowiem różne ujęcia w historii myśli pedagogicznej. W procesach pedagogicznych mamy z nią do czynienia na przykład w metodologii podejść: empiryczno-pozytywistycznym i hermeneutycznym. Jedno nie może być drugim. Podstawową antynomią wychowania, jak wiadomo, jest konieczność uwzględnienia dwóch procesów, które są przeciwstawne. Są to: gwarancja swobody a także konieczność prowadzenia w kierunku tego co pożądane. Zamysłem redakcyjnym było jednak zgromadzenie tekstów, które rozpoznają antynomie w szerszym, holistycznym ujęciu, to jest w obszarze błędów antropologicznych (W. Starnawski), aksjologii (K. Olbrycht, J. Horowski), wyznaczania granic podmiotowości (L. Dziaczkowska), teleologii w wychowaniu (M. Nowak, T. Hejnicka-Bezwińska), tradycji i miejsca wychowania, także religijnego (H. Gajdamowicz, R. Chałupniak), czy wreszcie kształcenia ogólnego vs. specjalistycznego (J. Michalski). Wyłaniania się tu podstawowa teza, iż współczesna wiedza pedagogiczna jest dialektyczną wizją rozwoju, ustawiczną korespondencją dialektyczną między sprzecznymi ujęciami, interpretacją istotnie korygującą poszczególne sposoby ujmowania i rozumienia zjawisk pedagogicznych w ich kontekście społeczno-kulturowym. Zmiana w sposobie widzenia rzeczywistości edukacyjnej związana jest z przyjęciem odmiennej „postawy myślowej” – nie jest uogólnionym zbiorem doświadczeń praktyki pedagogicznej, ale czymś bardziej wyrafinowanym, wymagającym większej subtelności zarówno w sferze języka, jak i rzeczywistości edukacyjnej.