W pustyni i w puszczy – powieść dla młodzieży z 1912 autorstwa Henryka Sienkiewicza. Książka opowiada o przygodach Stasia Tarkowskiego i Nel Rawlison w Afryce. Akcja powieści zaczyna się w roku 1884 w Port Said rozmową 14-letniego Polaka Stanisława Tarkowskiego i jego towarzyszki, 8-letniej Angielki Nelly Rawlison. Rozmawiają oni o aresztowaniu żony sudańskiego dozorcy Smaina – Fatmy i jej dzieci przez Anglików. Rząd chce w ten sposób zmusić Smaina i przywódcę Sudanu – Mahdiego do oddania niewolników w zamian za Fatmę i jej dzieci, nie robiąc jej jednak krzywdy. Fatma jest pod opieką ojców dzieci – wdowców. Tymczasem zbliża się Wigilia. Staś dostaje na święta wymarzony sztucer, a Nel olbrzymiego psa – mastifa, któremu nadaje imię Saba, co po arabsku znaczy lew...